ന്യൂഡൽഹി : ഇന്ത്യയിൽ നിർമ്മിക്കുന്നതോ ഇറക്കുമതി ചെയ്യുന്നതോ ആയ എല്ലാ മൊബൈൽ ഫോണുകളിലും ‘സഞ്ചാർ സാഥി’ ആപ്ലിക്കേഷൻ നിർബന്ധമായും മുൻകൂട്ടി ഇൻസ്റ്റാൾ ചെയ്യണമെന്ന ഉത്തരവുമായി ഡിപ്പാർട്ട്മെൻ്റ് ഓഫ് ടെലികമ്മ്യൂണിക്കേഷൻസ് (ഡി.ഒ.ടി.). യഥാർത്ഥ ഉപകരണങ്ങൾ തിരിച്ചറിയാനും ടെലികോം സേവനങ്ങളുടെ ദുരുപയോഗം തടയാനും ഇത് പൗരന്മാരെ സഹായിക്കും എന്നതാണ് ഉദ്ദേശ്യലക്ഷ്യമായി പറയുന്നത്.
2025 നവംബർ 28-ന് പുറപ്പെടുവിച്ച ഉത്തരവ് അനുസരിച്ച്, ഏതൊരു പുതിയ ഹാൻഡ്സെറ്റിൻ്റെയും ആദ്യ സജ്ജീകരണ സമയത്ത് തന്നെ ഉപയോഗിക്കാൻ എളുപ്പമുള്ള വിധത്തിൽ ആപ്പ് ഉൾപ്പെടുത്തണം. ആപ്പിൻ്റെ ഒരു സവിശേഷതയും മറച്ചുവെക്കാനോ, പ്രവർത്തനരഹിതമാക്കാനോ, നിയന്ത്രിക്കാനോ നിർമ്മാതാക്കൾക്ക് അനുവാദമില്ല.
ഉത്തരവ് പാലിക്കാൻ കമ്പനികൾക്ക് 90 ദിവസത്തെ സമയവും, പരിപാലനം സംബന്ധിച്ച റിപ്പോർട്ട് നൽകാൻ 120 ദിവസത്തെ സമയവും നൽകിയിട്ടുണ്ട്. ഇതിനകം കടകളിലുള്ള ഉപകരണങ്ങളിൽ സോഫ്റ്റ്വെയർ അപ്ഡേറ്റുകൾ വഴി ആപ്പ് ചേർക്കാനും നിർദ്ദേശമുണ്ട്.
സൈബർ തട്ടിപ്പുകൾ തടയുന്നതിനും ടെലികോം സുരക്ഷ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനും വേണ്ടി രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത പൗര കേന്ദ്രീകൃത സംരംഭമാണ് സഞ്ചാർ സാഥി. ഇതിൻ്റെ പോർട്ടലിലൂടെയും ആപ്പ് വഴിയും ഉപയോക്താക്കൾക്ക് ലഭ്യമാകുന്ന സൗകര്യങ്ങൾ ഇങ്ങനെ –
* ഐ.എം.ഇ.ഐ. നമ്പർ ഉപയോഗിച്ച് മൊബൈൽ ഹാൻഡ്സെറ്റ് യഥാർത്ഥമാണോ എന്ന് പരിശോധിക്കാം.
* സംശയാസ്പദമായ തട്ടിപ്പ് കോളുകളോ സന്ദേശങ്ങളോ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാം.
* നഷ്ടപ്പെട്ടതോ മോഷ്ടിക്കപ്പെട്ടതോ ആയ ഫോണുകൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാം.
* തങ്ങളുടെ പേരിൽ നൽകിയിട്ടുള്ള എല്ലാ മൊബൈൽ കണക്ഷനുകളും കാണാം.
* ബാങ്കുകളുടെയും ധനകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങളുടെയും വിശ്വസനീയമായ കോൺടാക്റ്റ് വിവരങ്ങൾ ആക്സസ് ചെയ്യാം.
ടെലികോം സൈബർ സെക്യൂരിറ്റി (ടി.സി.എസ്.) നിയമങ്ങളുടെ പിന്തുണയോടെയാണ് ഈ സംരംഭം. നിർമ്മാതാക്കൾക്ക് ഐ.എം.ഇ.ഐ.യുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാലിക്കൽ നിർദ്ദേശങ്ങൾ നൽകാൻ ഈ നിയമങ്ങൾ സർക്കാരിനെ അധികാരപ്പെടുത്തുന്നു.
ഒരേ ഐഡൻ്റിഫയർ ഒന്നിലധികം ഉപകരണങ്ങളിൽ ഒരേ സമയം പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്ന കേസുകൾ ഉൾപ്പെടെ, ഡ്യൂപ്ലിക്കേറ്റ് അല്ലെങ്കിൽ സ്പൂഫ് ചെയ്ത ഐ.എം.ഇ.ഐ.കൾ ഗുരുതരമായ സുരക്ഷാ ഭീഷണി ഉയർത്തുന്നുണ്ടെന്ന് ഡി.ഒ.ടി. മുന്നറിയിപ്പ് നൽകി. ഇന്ത്യയിലെ വലിയ സെക്കൻഡ് ഹാൻഡ് മൊബൈൽ വിപണിയിൽ മോഷ്ടിക്കപ്പെട്ടതോ കരിമ്പട്ടികയിൽ പെടുത്തിയതോ ആയ ഹാൻഡ്സെറ്റുകൾ വീണ്ടും വിൽക്കുന്ന കേസുകളും ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. ഇത് അറിയാതെ വാങ്ങുന്നവരെ ക്രിമിനൽ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ സാദ്ധ്യതയുണ്ട്.
ഒരു ഫോൺ വാങ്ങുന്നതിനുമുമ്പ് ഐ.എം.ഇ.ഐ. തടഞ്ഞതോ കരിമ്പട്ടികയിൽ പെടുത്തിയതോ ആണോയെന്ന് പരിശോധിക്കാൻ സഞ്ചാർ സാഥി ഉപയോക്താക്കളെ സഹായിക്കും. മൊബൈൽ ഫോണുകളുടെ 15 അക്ക ഐ.എം.ഇ.ഐ. നമ്പർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടെലികോം ഐഡൻ്റിഫയറുകളിൽ കൃത്രിമം കാണിക്കുന്നത് ജാമ്യമില്ലാ കുറ്റമാണ്. ഇത് 2023-ലെ ടെലികമ്മ്യൂണിക്കേഷൻസ് നിയമപ്രകാരം മൂന്ന് വർഷം വരെ തടവ്, 50 ലക്ഷം രൂപ വരെ പിഴ, അല്ലെങ്കിൽ ഇവ രണ്ടും ലഭിക്കാൻ കാരണമാകാമെന്നും ഉത്തരവിൽ പറയുന്നു.
